Nguy hiểm “căn bệnh” mang tên “trầm cảm”

Trầm cảm không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối và không phải ai cũng có thể tự mình vượt qua. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải những tình trạng này hoặc gặp khó khăn về vấn đề tâm lý, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh, các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ.

Trầm cảm là gì? Có những dấu hiệu nào để nhận biết?

Trầm cảm (depression) là một tình trạng sức khỏe tâm thần đặc trưng bởi cảm giác buồn rầu, tuyệt vọng và mất hứng thú kéo dài. 9 dấu hiệu trầm cảm điển hình cần được chú ý bao gồm:

• Tâm trạng chán nản thường xuyên, gần như mỗi ngày
• Giảm quan tâm hay niềm vui với tất cả hoạt động, hay sở thích
• Chán ăn, sụt cân hoặc thèm ăn, tăng cân
• Mất ngủ thường xuyên
• Kích động hoặc thao tác chậm, phản ứng chậm, nói chậm hơn bình thường
• Thường xuyên mệt mỏi và mất năng lượng
• Có cảm giác bất lực, tội lỗi quá mức, tự thấy bản thân kém cỏi
• Suy giảm khả năng tập trung, do dự, khó quyết định mọi thứ
• Thường xuyên có ý nghĩ về cái chết, thường xuyên có ý định tự tử

Điều gì xảy ra nếu trầm cảm kéo dài?

Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần

• Tăng nguy cơ tự tử: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của trầm cảm kéo dài. Người bị trầm cảm thường không cảm nhận được giá trị và ý nghĩa của cuộc sống. Cảm giác vô vọng, tuyệt vọng khiến người bệnh có thể tìm đến cái chết như một lối thoát.
• Rối loạn lo âu: Trầm cảm thường đi kèm với các rối loạn lo âu khác như rối loạn hoảng sợ, ám ảnh cưỡng chế, khiến người bệnh luôn trong trạng thái căng thẳng, lo lắng.
• Rối loạn lưỡng cực: Trong một số trường hợp, trầm cảm kéo dài có thể chuyển biến thành rối loạn lưỡng cực, với những giai đoạn hưng cảm xen kẽ với trầm cảm.
• Giảm khả năng nhận thức: Trầm cảm làm giảm khả năng tập trung, ghi nhớ, suy nghĩ và đưa ra quyết định.

Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất

• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ, ngủ không sâu, thường xuyên thức giấc giữa đêm.
• Rối loạn ăn uống: Ăn quá nhiều hoặc quá ít, dẫn đến tăng hoặc giảm cân đột ngột.
• Mệt mỏi thường xuyên: Cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức ngay cả khi không làm gì.
• Vấn đề về tim mạch: Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau tim, đột quỵ…
• Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch: Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Đau mạn tính: Người bị trầm cảm thường gặp phải các vấn đề về đau nhức cơ thể như đau đầu, đau lưng.

Ảnh hưởng đến cuộc sống

• Mối quan hệ xã hội: Trầm cảm khiến người bệnh rút lui khỏi các mối quan hệ xã hội, cô lập bản thân.
• Công việc: Trầm cảm làm giảm năng suất làm việc, công việc và sinh hoạt thường ngày.
• Chất lượng cuộc sống: Trầm cảm làm giảm chất lượng cuộc sống, khiến người bệnh không thể tận hưởng những niềm vui trong cuộc sống.

Điều quan trọng cần nhớ

• Trầm cảm có thể điều trị: Với sự hỗ trợ của bác sĩ và người thân, dựa theo liệu pháp phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể vượt qua trầm cảm và lấy lại cuộc sống bình thường.
• Không nên tự ý điều trị: Việc tự ý sử dụng thuốc hoặc các phương pháp điều trị khác có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, khiến tình trạng nặng hơn.
• Cần tìm kiếm sự giúp đỡ: Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của trầm cảm, hãy tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ.

Điều trị trầm cảm

Trầm cảm hoàn toàn có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau như:

• Thuốc: Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chống trầm cảm để điều chỉnh lại các chất hóa học trong não.
• Liệu pháp tâm lý: Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT-i) giúp người bệnh thay đổi cách suy nghĩ và hành vi tiêu cực.
• Kích thích từ trường xuyên sọ (rTMS): Liệu pháp điều trị an toàn, không xâm lấn, không dùng thuốc này đã được FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) chấp thuận để điều trị trầm cảm, và chứng mình hiệu quả thực tế. 

Ngăn ngừa trầm cảm như thế nào?

• Thiết lập thói quen sinh hoạt rõ ràng: Khuyến khích bệnh nhân duy trì một lịch trình sinh hoạt đều đặn hàng ngày, bao gồm thời gian ngủ, ăn uống, làm việc và thư giãn. Thói quen có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm bớt cảm giác bất an.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất có thể giúp giảm triệu chứng trầm cảm thông qua việc sản sinh endorphin và cải thiện sức khỏe thể chất. Khuyến khích bệnh nhân lựa chọn hoạt động thể dục phù hợp với sở thích và năng lực của họ.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu dinh dưỡng cũng có thể hỗ trợ cải thiện tâm trạng. Khuyến khích bệnh nhân tập trung vào thực phẩm giàu omega-3, chất xơ, và vitamin D.
• Tham gia hoạt động xã hội: Sự cô lập có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm. Vì vậy, việc duy trì mối quan hệ và tham gia các hoạt động xã hội là rất quan trọng.
• Thiền định và thư giãn: Các kỹ thuật thư giãn như thiền định, yoga, hoặc thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Định hướng mục tiêu cá nhân: Khuyến khích bệnh nhân xác định và theo đuổi các mục tiêu cá nhân, dù là nhỏ, có thể mang lại cảm giác thành tựu và tăng cường sự tự tin.