Siêu Âm Doppler Động Mạch Cảnh: Lắng Nghe Dòng Chảy Sự Sống

Động mạch cảnh, con đường chính đưa máu lên não khi bị hẹp hoặc tắt có thể dẫn đến đột quỵ. Siêu âm Doppler động mạch cảnh – đây là phương pháp đơn giản, không xâm lấn, giúp phát hiện sớm các nguy cơ và bảo vệ sức khoẻ. 

Động Mạch Cảnh: Con Đường Sự Sống

Vừa qua, trong chương trình “Alo Bác sĩ ơi” của Đài Truyền hình Hậu Giang, BS.CKI Mai Ngọc Quốc Trung, chuyên gia Chẩn đoán hình ảnh tại Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh Cần Thơ, đã chia sẻ những thông tin chuyên sâu và dễ hiểu về siêu âm Doppler động mạch cảnh, mang đến cho khán giả cái nhìn rõ nét về tầm quan trọng của phương pháp này trong phòng ngừa đột quỵ.

Động mạch cảnh, con đường chính vận chuyển máu giàu oxy từ tim lên não, đóng vai trò sống còn trong việc duy trì sự sống. Khi động mạch này bị hẹp hoặc tắc nghẽn bởi mảng xơ vữa, nguy cơ đột quỵ – một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn tật hàng đầu – sẽ tăng cao. 

May mắn thay, siêu âm Doppler động mạch cảnh, một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, an toàn và hiệu quả, đã trở thành “người gác cổng” giúp phát hiện sớm các nguy cơ và bảo vệ sức khỏe.

Động mạch cảnh là cặp mạch máu lớn nằm ở hai bên cổ, có nhiệm vụ đưa máu giàu oxy từ tim lên não, mặt và vùng đầu. Động mạch cảnh được chia thành hai nhánh chính tại vùng cổ (gần sụn giáp, ngang mức đốt sống cổ thứ 4):

• Động mạch cảnh trong: Cung cấp máu cho não bộ.
• Động mạch cảnh ngoài: Nuôi dưỡng các cấu trúc ở vùng mặt và cổ.

Bất kỳ sự bất thường nào ở động mạch cảnh, chẳng hạn như mảng xơ vữa (tích tụ cholesterol, canxi, và mô xơ), huyết khối, hoặc tách thành mạch, đều có thể làm giảm lưu lượng máu lên não, dẫn đến cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc đột quỵ. Theo thống kê, khoảng 25% các trường hợp đột quỵ thiếu máu não có liên quan đến bệnh lý động mạch cảnh ngoài sọ, và đây là nguyên nhân tử vong thứ 5 ở các nước thu nhập thấp, thứ 2 ở các nước thu nhập trung bình – thấp và cao.

Siêu Âm Doppler Động Mạch Cảnh Là Gì?

Siêu âm Doppler động mạch cảnh là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh chi tiết của động mạch cảnh và đánh giá lưu lượng máu qua các mạch này. Kỹ thuật này kết hợp:

• Siêu âm 2D: Cung cấp hình ảnh cấu trúc giải phẫu của động mạch cảnh, giúp phát hiện mảng xơ vữa, huyết khối, hoặc các bất thường khác.
• Siêu âm Doppler màu: Hiển thị dòng chảy máu bằng màu sắc (thường là đỏ và xanh), cho thấy hướng và vận tốc máu.
• Siêu âm Doppler xung: Đo các thông số huyết động như tốc độ dòng máu (PSV – Peak Systolic Velocity, EDV – End Diastolic Velocity) và chỉ số trở kháng (RI – Resistance Index), từ đó đánh giá mức độ hẹp hoặc tắc nghẽn.

Bệnh nhân hẹp động mạch cảnh chung bên trái #89% đường kính (mức độ từ nặng đến gần tắc)

Quá trình siêu âm được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh, sử dụng một đầu dò linear (tần số 7,5–12 MHz) đặt lên vùng cổ. Bệnh nhân nằm ngửa, hơi nghiêng đầu để bộc lộ vùng khảo sát. Một lớp gel được bôi lên da để tăng cường tiếp xúc giữa đầu dò và cơ thể, đảm bảo hình ảnh rõ nét. Thủ thuật này kéo dài khoảng 30–45 phút, không đau, không sử dụng bức xạ ion hóa, và an toàn cho mọi đối tượng, kể cả trẻ em và phụ nữ mang thai.

Tại Sao Siêu Âm Doppler Là Giải Pháp Tối Ưu?

Siêu âm Doppler động mạch cảnh được coi là phương pháp “vàng” trong sàng lọc và chẩn đoán bệnh lý động mạch cảnh nhờ những ưu điểm vượt trội:

1. Không xâm lấn và an toàn: Không cần tiêm thuốc cản quang hay sử dụng tia X, siêu âm Doppler không gây hại cho cơ thể và có thể lặp lại nhiều lần để theo dõi bệnh.
2. Hiệu quả chẩn đoán cao: Kỹ thuật này cho phép phát hiện mảng xơ vữa, đánh giá mức độ hẹp (từ  nhẹ <50%; trung bình 50-70%; nặng >70-90%; gần tắc >90%), và xác định nguy cơ đột quỵ. Nó cũng giúp phân biệt động mạch cảnh trong và ngoài, đo chiều dày nội-trung mạc (CIMT), một chỉ số quan trọng liên quan đến đột quỵ.
3. Dễ thực hiện và chi phí hợp lý: So với các phương pháp như như chụp cắt lớp vi tính động mạch não (CTA) hay chụp cộng hưởng từ (MRI), siêu âm Doppler phổ biến hơn, ít tốn kém, và có thể thực hiện tại nhiều cơ sở y tế, kể cả phòng khám.
4. Phát hiện sớm nguy cơ: Siêu âm Doppler có thể phát hiện các bất thường trước khi xuất hiện triệu chứng, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao như bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, hoặc có tiền sử gia đình đột quỵ.

Tuy nhiên, phương pháp này cũng có một số hạn chế, chẳng hạn như phụ thuộc vào kỹ năng của bác sĩ thực hiện, khó khảo sát các tổn thương ở vị trí cao (phía trên góc hàm), hoặc bị cản trở bởi mảng xơ vữa vôi hóa. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị thêm các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như CTA hoặc MRI.

Ai Cần Thực Hiện Siêu Âm Doppler Động Mạch Cảnh?

Siêu âm Doppler động mạch cảnh đặc biệt quan trọng với những đối tượng sau:

• Người có triệu chứng nghi ngờ bệnh động mạch cảnh:
  • Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Tê yếu hoặc liệt một bên cơ thể, mất thị lực tạm thời, khó nói, hoặc chóng mặt kéo dài dưới 24 giờ.
  • Đau đầu, chóng mặt, hoặc nhức đầu không rõ nguyên nhân.
  • Tiếng thổi động mạch cảnh (âm thanh bất thường nghe được qua ống nghe khi khám).
• Người có nguy cơ cao:
  • Người trên 50 tuổi, đặc biệt từ 80–89 tuổi (10% mắc bệnh động mạch cảnh).
  • Bệnh nhân mắc tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, hoặc béo phì.
  • Người hút thuốc lá lâu năm (nguy cơ đột quỵ tăng rõ rệt).
  • Người có tiền sử gia đình đột quỵ hoặc bệnh tim mạch.
  • Bệnh nhân đã từng đột quỵ hoặc có phẫu thuật động mạch cảnh trước đó (để kiểm tra stent hoặc đánh giá lưu lượng máu sau phẫu thuật).
• Trẻ em và các trường hợp đặc biệt:
  • Trẻ có bệnh lý hồng cầu hình liềm (dễ gây hẹp mạch bẩm sinh).
  • Trẻ nghi ngờ bất thường mạch máu bẩm sinh.

Triệu Chứng Đột Quỵ Và Cách Phòng Ngừa

Đột quỵ xảy ra khi lưu lượng máu lên não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương tế bào não. Các triệu chứng đột quỵ cần nhận biết ngay (theo quy tắc BE FAST):

• B (BALANCE): Đột ngột mất thăng bằng, chóng mặt, đau đầu dữ dội và mất khả năng phối hợp vận động.
• E (EYES): Mờ mắt (giảm thị lực) hoặc mất hoàn toàn thị lực của 1 hoặc cả 2 mắt.
• F (Face): Mặt méo, miệng lệch khi cười.
• A (Arm): Yếu hoặc liệt một bên tay, không thể giơ tay cao.
• S (Speech): Nói khó, nói ngọng, hoặc không nói được.
• T (Time): Gọi cấp cứu ngay nếu có các dấu hiệu trên, vì thời gian là yếu tố quyết định trong điều trị đột quỵ.

Để phòng ngừa đột quỵ, ngoài việc tầm soát bằng siêu âm Doppler, bạn cần:

1. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ:
   • Duy trì huyết áp ổn định (<120/80 mmHg).
   • Kiểm soát đường huyết và mỡ máu.
   • Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.
2. Lối sống lành mạnh:
   • Ăn uống cân bằng, giảm muối, tăng rau xanh và trái cây.
   • Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
   • Giữ cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
3. Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người trên 50 tuổi hoặc có nguy cơ cao, nên siêu âm Doppler động mạch cảnh mỗi 1–2 năm hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh Cần Thơ: Địa chỉ tin cậy cho sức khỏe của bạn

Tại Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh Cần Thơ, chúng tôi tự hào sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, và quy trình khám chữa bệnh chuyên nghiệp. Đặc biệt ở khoa Chẩn đoán hình ảnh của trung tâm đã thực hiện hàng ngàn ca siêu âm Doppler động mạch cảnh, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý mạch máu nguy hiểm.

Quy trình siêu âm tại Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh được thiết kế để mang lại sự thoải mái và chính xác tối đa:

1. Đăng ký và tư vấn: Bệnh nhân được tiếp đón, lấy thông tin y khoa, và tư vấn bởi bác sĩ.
2. Thực hiện siêu âm: Bác sĩ sử dụng máy siêu âm Doppler hiện đại, đảm bảo hình ảnh sắc nét và kết quả đáng tin cậy.
3. Đọc kết quả: Kết quả được phân tích kỹ lưỡng và giải thích rõ ràng, kèm theo hướng dẫn điều trị hoặc theo dõi.
4. Hỗ trợ điều trị: Nếu phát hiện bất thường, bệnh nhân sẽ được chuyển đến chuyên khoa phù hợp để can thiệp kịp thời.

(*) Lưu ý: Khi đến khám người bệnh không cần nhịn ăn, nên mặc áo thoải mái, áo cổ rộng, tránh áo cổ cao quá sẽ làm hạn chế thao tác bác sĩ thăm khám vùng động mạch của mình, và đồng thời tránh đeo nhiều trang sức che kín vùng cổ.

Siêu âm Doppler động mạch cảnh là “người bạn đồng hành” đáng tin cậy trong cuộc chiến chống lại đột quỵ. Với khả năng phát hiện sớm mảng xơ vữa, đánh giá lưu lượng máu, và phân tầng nguy cơ, kỹ thuật này đã cứu sống hàng triệu người trên toàn thế giới.

Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu bất thường như chóng mặt, đau đầu, hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, đừng chần chừ – hãy đến ngay Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh hoặc Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh – Cần Thơ để được tầm soát và tư vấn.

Hãy lắng nghe “dòng chảy sự sống” của bạn qua siêu âm Doppler động mạch cảnh, bởi vì phát hiện sớm hôm nay có thể là chìa khóa cho một ngày mai khỏe mạnh. Để đặt lịch khám, vui lòng liên hệ qua hotline 1800 2289 hoặc đăng kí trực tiếp tại đây!

Sức khỏe của bạn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi!